مقاله بررسی لغوی – اصطلاحی واژه حجت از دیدگاه علمای معاصر

ترجمه قسمتی از کتاب بنت الهدی و سیرتها

بنا به گفته تاریخ برده داری قبل از اسلام امری رایج بوده که با ظهور اسلام با برخی از اصلاحات در قوانین آن، این امر نسخ نشد. سیره معصومین علیهم السلام و متشرعه نیز مخالفتی با امر برده داری نداشته است. پس از ممنوعیت برده داری و مخالفت حقوق بشر با این امر سوالی که از اندیشمندان اسلامی پرسیده شد این بود که چگونه اسلام که همه را مساوی در خلقت میداند با این امر مخالفتی نداشته و حکم آنرا به کلی لغو نکرده است. عده ای معتقدند که اسلام مخالف برده داری بوده ولی به خاطر اقتضائات عصر مجبور به تأیید آن شده و به تدریج در پی برانداختن آن کوشیده و عده ای معتقدند دلیل قطعی وجود ندارد که بتوان گفت اسلام مخالف این امر است و فی الجمله میتوان از این حکم دفاع کرد.

آنچه که از این بحث به دست می آید آن است که هر متنی یا فعلی که از متکلم یا فاعل رخ میدهد با توجه به قصد آن دارای معناییست حتی برخی از دانشمندان هرمنوتیک نیز به این مسئله اعتراف دارند که نمیتوان به صورت کلی ادعا کرد که هر متنی، همه نوع معنایی را بر میتابد؛ چون در هرصورت معیارهایی برای کنترل و محدودکردن تفسیر وجود دارد.

وقتی کسی حرف از غیرت می زند قریب به اتفاق غیرت نسبت به نوامیس به ذهنمان خطور می کند اما بی خبر از آنکه غیرت انواع مختلفی دارد و واژه غیرت محدود و منحصر به همین نوع و همین یک معنا نمی شود اما چنانکه در مطالبی » غیرت بر سبک زندگی دینی و سیره اولیای الهی « این مجال نمی گنجد در این مقاله تنها برآنیم که در مورد را ارائه دهیم.

از آنجا که اراضی یکی از منابع ثروت در جوامع بشری میباشد اهمیت بسزایی دارد. و با رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع زیست محیطی این مقوله از اهمیت زیادی برخوردار می باشد به همین خاطر فقها در کتب فقهی شان به طور مفصل به این بحث پرداختن و چون این مسئله از اهمیت بالایی برخوردار است ما در این مقاله برآن شدیم تا نظرات فقهای معاصر از جمله امام خمینی (ره) ، آیت الله گپایگانی ، آیت الله بهجت ، آیت الله فیاض را بیان کنیم تا اهمیت این موضوع را در بین فقهایی معاصر به نمایش بگذاریم و بتوانیم تبینی درست وتعریفی جامع برای علاقه مندان ارائه دهیم.

امام خمینی(ره) در وصیتنامه الهی-سیاسی خود و همچنین ضمن فرمانی هشت مادّه‌ای که آذر۱۳۶۱صادر کردند، جمله‌ای ایراد نمودند که بعدها جزء پرکابربردترین تعابیر در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی شد. عبارت «میزان، حال‌فعلی اشخاص است» محتمل معنایی ظریف با شأن‌نزولی ویژه‌ای بوده و نباید به دلخواه و در هر شرایطی دست‌آویز مقاصد افراد گردد. این نوشتار می‌کوشد تا در خلال بررسی تاریخی این تعبیر و مقصود گوینده‌ی آن نمونه‌هایی قرآنی و تاریخی ذکر کند که بر محور همین گزاره قابلیّت توجیه و تفسیر پیدا می‌کنند.

خواجه طوسی ذاتی باب ایساغوجی را این طور تعریف می کند: آن چه که مقوم ذات است در حالیکه خارج از آن نیست مانند حیوان یا ناطق برای انسان و انسان برای زید. علامه حلی در توضیح این تعریف اضافه می کند که مراد از مقوم ذات آن چیزی است که ماهیت شیء تحقق پیدا نمی کند مگر با آن خواه خود ماهیت باشد یا جزئی از ماهیت.

فهمتُ انّ الکتب العربیۀ استفدت کثیرا من منهج غیر جید الذی لا یستطیع ان یصلنا الی قمۀ الجمال هذه الغۀ وانا احب اسلوبا اخر فاذن اردتُ ان اکتب مکتوبا مرشدا لالطالب العلوم الدینیۀ و غیرهم لکی یحصل من خلال هذین العلمین الی المعارف الحقۀ . ومع الاسف الشدید ربما توثر عقائدهم علی فهم الآیات و الروایات لطالب الحق

بر اساس فتوای مشهور فقهای شیعه و اهل سنت و به تبع آن بر اساس قانون مجازات اسلامی ایران (ماده ۵۵۰) دیه ی زن نصف دیه مرد می باشد. اما گروهی از فقهای امامیه و اهل سنت بر خلاف مشهور ; قائل به تساوی دیه زن و مرد می باشند. دلیل عمده گروه اول، اجماع فقها بر دلالت صریح روایات بر نصف بودن دیه زن نسبت به مرد است.